EQ คืออะไร? สำคัญอย่างไรกันแน่?

ในสมัยนี้ เราคงได้อยู่แล้วว่าความฉลาดอย่างเดียวนั้นไม่เพียงพอในการอยู่ในสังคม หนึ่งในทักษะที่ทำให้เราสามารถอยู่รอดกันคนอื่นได้มากขึ้นก็คือเรื่องของ EQ หรือจะเรียกว่าความฉลาดทางด้านอารมณ์ก็ได้

ในบทความนี้เราจะมาดูกันว่า EQ คืออะไร และสำคัญอย่างไรบ้าง

EQ คืออะไร? (ความฉลาดทางอารมณ์)

EQ ย่อมาจาก Emotional Quotient หรือแปลเป็นภาษาไทยก็คือความฉลาดทางอารมณ์ หรือ Emotional Intelligent ซึ่ง EQ หมายถึงความสามารถในการเข้าใจ ใช้งาน และ จัดการอารมณ์ของตัวในทางที่ดี และอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้ดีขึ้น

EQ เนี่ยเริ่มถูกพูดถึงมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1990 โดยนักจิตวิทยาสองคน ที่กล่าวไว้ว่า “EQ เป็นรูปแบบหนึ่งของความฉลาดทางการเข้าสังคม ซึ่งมาจากความสามารถในการรับรู้อารมณ์ของตัวเอง และคนอื่น สามารถแยกความแตกต่างทางอารมณ์ที่เกิดขึ้น แล้วใช้ข้อมูลที่มีอยู่นำไปสู่การคิด และตัดสินใจอื่น ๆได้” ซึ่งสองคนที่ผมพูกถึงนั้นก็คือ ปีเตอร์ ชโลเวย์ และ จอห์น ดี เมเยอร์ นั่นเองครับ

ต่อมา แดเนียล โกล์แมน นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยฮาวาร์ด ก็ได้กล่าวไว้อีกว่า “ความฉลาดทางอารมณ์ นั้น เป็นความฉลาดในหลายด้าน ทั้งการกระตุ้นตัวเอง และควบคุมความขัดแย้งที่อยู่ในตัวเองไปสู่เป้าหมายได้ มีความสามารถในการรอคอยเพื่อผลลัพธ์ที่ดีกว่า ควบคุมความขัดแย้งที่เกิดขึ้นกับตัวเอง รวมถึงสามารถจัดการกับอารมณ์ที่สร้างความไม่สบายต่าง ๆให้กับตัวเองได้ มีความเห็นอกเห็นใจ และมีชีวิตอยู่เพื่อความหวัง”

โดยประโยชน์ของ EQ ในชีวิตประจำวันก็มีหลากหลายอย่างเลย ได้แก่

1. ส่งเสริมบุคลิกภาพ  สร้างความน่าเชื่อถือ จากการสร้างวุฒิภาวะทางอารมณ์
2. ลดความขัดแย้งในองค์กร จากการที่คนในองค์กรมีความเข้าใจซึ่งกัน และกัน 
3. สร้างบุคลิคที่ดีของผู้นำ ไม่นำความโกรธ และอารมณ์มาปะปนกับเรื่องงานจนผู้ตามเดือดร้อน 
4. พัฒนาธุรกิจด้านการบริหารบุคคล โดยเฉพาะการติดต่องานกับลูกค้า 
5. สร้างความสัมพันธ์อันดีกับคนรอบข้าง 

หลังจากที่เราเข้าใจภาพรวมของ EQ เรามาลองดูรายละเอียดลงลึกขององค์ประกอบต่างๆของ EQ และความสำคัญของ EQ กันมากขึ้น

5 องค์ประกอบของ EQ 

EQ นั้นมี 5 องค์ประกอบหลัก ๆ จากงานวิจัยต่าง ๆที่สร้างมาเพื่อยืนยันความฉลาดทางอารมณ์ 

องค์ประกอบที่ 1 รู้ใจตนเอง (Self-Awareness) คือ การที่เรารู้สถานการณ์ และสิ่งต่าง ๆที่กำลังเกิดขึ้นกับตัวเอง แล้วเข้าใจความรู้สึก ความคิด รวมถึงอารมณ์ของตัวเอง โดยที่มองจากความเป็นจริง แล้วยังสามารถควบคุมความรู้สึกที่เกิดขึ้นเหล่านั้นได้

องค์ประกอบที่ 2 จัดการอารมณ์ของตัวเองได้ (Managing Emotion) คือการที่เราเนี่ยสามารถจัดการอารมณ์ของตัวเองได้ หรือว่ามีความสามารถที่จะควบคุมไม่ให้สติแตก เมื่อมีสถาณการณ์ที่รับมือยากเข้ามานั่นแหละครับ คนที่มีความสามารถด้านนี้จะจัดการสถาณการณ์เหล่านั้นได้อย่างเหมาะสม มีเทคนิคที่ทำให้ความเครียด หรืออารมณ์ด้านลบของตัวเองลดลงได้

องค์ประกอบที่ 3 รับรู้อารมณ์ และความต้องการของตัวเอง และผู้อื่น (Recognizing Emotional in other) คือ มีความเข้าใจ เรียกได้ว่าเข้าใจแบบ “ใจเขา ใจเรา” มีความเห็นอกเห็นใจคนอื่น ทำให้สามารถเลือกแสดงออกได้อย่างเหมาะสมตามสถาณการณ์ 

องค์ประกอบที่ 4 สร้างแรงจูงใจให้ตัวเองได้ ( Motivating Oneself) คือ สามารถให้กำลังใจตัวเอง แล้วสร้างแรงจูงใจให้ตัวเองไปสู่เป้าหมายได้ นอกจากนี้ยังรวมถึงความสามารถในการควบคุมความต้องการของตัวเอง จากแรงกระตุ้นต่าง ๆที่เข้ามาได้ มีความอดทน สามารถรอนาน ๆได้ ถ้าการรอคอยนั้นให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า 

องค์ประกอบที่ 5 มีมนุษย์สัมพันธ์ดี (Handling Relationship) คือ สามารถสร้างความสัมพันธ์ดี ๆ  และรักษาความสัมพันธ์กับคนรอบข้างได้ 

EQ สำคัญอย่างไร

ความฉลาดทางอารมณ์ หรือ EQ เป็นเหมือนกุญแจสำคัญที่จะทำให้เราประสบความสำเร็จได้ ไม่ว่าจะมี IQ สูง หรือ IQ ระดับกลาง ๆก็ตาม เพราะความฉลากทางอารมณ์จะส่งผลต่อทุกอย่างที่คุณทำลงไป 

ทีนี้เรามาทำความรู้จักกับ IQ กันก่อนครับ IQ เนี่ย ย่อมาจาก Intelligence Quotient หรือ ความฉลาดทางปัญญา คนที่มี IQ สูง ๆเนี่ย จะมีความสามารถในการคิด วิเคราะห์ และเชื่อมโยงสิ่งต่าง ๆได้มากกว่า 

อ่าน ๆมาก็จะรู้สึกว่า โห แบบนี้คนที่มี IQ สูงก็ต้องประสบความสำเร็จมากกว่าสิ เพราะว่าคิดเก่ง เชื่อมโยงเก่ง แต่ที่จริงแล้วกว่า 70% ของคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิต ไม่ใช่คนที่มี IQ สูงมากมายอะไรเลยครับ พวกเขาเหล่านั้นมี IQ ระดับกลาง ๆนี่แหละ แต่สิ่งที่ทำให้ก้าวไปสู่ความสำเร็จได้ บอกเลยว่า EQ มีบทบาทสำคัญมากที่สุด  

จากการศึกษาของ TalentSmart พบว่า ความฉลากทางอารมณ์เป็นปัจจัยที่สำคัญมากในการทำงาน โดยกลุ่มทดลองได้ลองทำงาน 33 อย่าง และในบรรดาคนที่ทำงานได้ระดับท็อป 90% ก็เป็นคนที่มี EQ สูงทั้งนั้นเลยครับ นอกจากนี้ระดับของ EQ ก็เป็นตัวที่สามารถบอกระดับควาสามารถของการทำงานที่ดีที่สุด โดยมีผลต่อการทำงานสำเร็จถึง 58% 

ซึ่งในส่วนต่อไปเรามาลองดูเรื่องของการพัฒนา EQ กันมากขึ้น

การพัฒนา EQ สำคัญอย่างไร

ความสำคัญของการพัฒนา EQ 

จากที่ผมได้กล่าวไปก่อนหน้าที่ ความฉลาดทางอารมณ์ หรือ EQ เป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับการทำงาน และการใช้ชีวิต แต่ถ้าหากใครที่คิดว่าตอนนี้ตัวเองกำลังมี EQ ต่ำอยู่ก็อย่างเพิ่งกังวลไป เรายังมีทางที่จะพัฒนาEQให้สูงขึ้น เพื่อโอกาสในความสำเร็จที่มากขึ้น  และเพื่อเพิ่มความสุขให้ต่อทั้งตัวเอง และคนรอบข้าง

วิธีการพัฒนา EQ  

การฝึกให้มีความฉลาดทางบอารมณ์มากขึ้น เป็นการฝึกให้เราค่อย ๆมีองค์ประกอบทั้ง 5 ของ EQ เพิ่มเข้ามาทีละนิด ๆ เพราะเมื่อเราเริ่มฝึกการแสดงลักษณะนิสัยที่เป็นความฉลาดทางอารมณ์ออกไปเรื่อย ๆสมองของเราจะเริ่มจดจำ และทำให้เรามีลักษณะนิสัยแบบนั้นจริง ๆในเวลาต่อมา 

การฝึกนั้นลักษณะนิสัยจะแบ่งออกเป็น 7 นิสัย หลัก ๆ และมีวิธีการฝึก ดังนี้ครับ

1. มีความรับผิดชอบต่ออารมณ์ของตัวเอง ไม่เอาความโมโห หงุดหงิด ความโกรธ หรือว่าอคติต่าง ๆมาตีความ หรือตัดสินเหตุการณ์ต่าง ๆ มันเป็นจุดที่เราต้องเริ่มใช้เหตุผล และการคิดวิเคราะห์เข้ามาช่วยแล้วหละครับ 
2. รู้ความต้องการของตัวเอง แล้วจัดการให้เหมาะสม เราต้องรู้สิ่งที่เกิดขึ้นจริงกับตัวเอง เช่น รู้ว่าที่จริงแล้วเรามีนิสัยยังไง เวลามีคนมาเตือนว่านิสัยนั้นไม่เหมาะสม เราก็ต้องจัดการกับอารมณ์ด้านลบที่มันอาจจะก่อตัวขึ้น หันมายอมรับมันให้ได้ แล้วเอาไปปรับปรุง พยายามหลีกเลี่ยงนิสัยที่ไม่เหมาะสมเหล่านั้น 
3. ผลักดันตัวเอง หาแรงบันดาลใจ หรือแรงจูงใจที่จะทำให้สามารถทำงานต่าง ๆต่อไปได้ มองโลกในแง่ดี จะได้ไม่เครียด แล้วการมองโลกในแง่ดีเนี่ยบางทีเราอาจจะเห็นทางออกดี ๆ หรือวิธีดี ๆแบบใหม่ มาแก้ปัญหาเวลาที่เราเจอทางตันได้ครับ ค่อย ๆมองไป เจอปัญหาจะได้ไม่หงุดหงิด แล้วเอาไปลงกับคนรอบข้าง
4. มีความมุ่งมุ่น นิสัยนี้เราต้องพยายามรักษาความตั้งใจ แล้วก็เป้าหมายเอาไว้ แล้วทำตามที่ตั้งเป้าไว้ให้ได้ครับ
5. มั่นใจในตัวเอง เรื่องนี้สำคัญครับ งานวิจัยหลายงานบอกว่า ถ้าเรามีความเชื่อมั่นในตัวเอง เราจะมีโอกาสประสบความสำเร็จ และการทำงานมากกว่า เพราะเราจะกล้าทำ กล้าตอบ กล้าคิดมากขึ้น 
6. กล้าเสี่ยง เมื่อเรามีความมั่นใจมากขึ้น ความกล้านี่เป็นนิสัยที่จะตามมาติด ๆเลยครับ เราต้องกล้าที่จะเสี่ยง กล้าที่จะทำ หรือลองวิธีการใหม่ ๆ เพราะมันคือการเปิดโอกาสชั้นดี ไปสู่ความสำเร็จของเราเลย
7. ฝึกมีสติ และสมาธิ เพื่อให้เราได้รู้ว่าเรากำลังทำอะไรอยู่ ทำสมาธิกับตัวเองซักแป็บ จะได้มีเวลาพิจารณาข้อดี ข้อเสียได้อย่างเหมาะสม เมื่อถึงเวลาที่ต้องตัดสินใจ 

จบไปแล้วนะครับสำหรับการตอบคำถามที่ว่า “EQ คืออะไร สำคัญอย่างไรกันแน่?” ซึ่งเราก็ได้รู้ทั้งความหมาย ความสำคัญ และวิธีการพัฒนา EQ ไปแล้ว หวังว่าทุกท่านที่เข้ามาอ่านจะได้ความรู้ ความผ่อนคลายเล็ก ๆน้อย ๆ และนำทักษะที่ผมได้รวบรวมมาบอกต่อท่านทั้งหลายไปใช้พัฒนา EQ เพิ่มโอกาสความสำเร็จ และความสุขในชีวิตของท่าน และคนรอบข้างมากขึ้นนะครับ